Frantz Fanon (1925-1961)… Bir özgürlük savaşçısıdır. Batı’ya karşı sömürülenlerin mücadelesini verir. Marksist yönleri vardır ama kendisini bir komünist olarak tanımlamaz. Her şeyi ekonomiye indirgemeyen kültür ve kimlik sorunlarıyla da ilgilenen bir anti-Batıcıdır aslında… Devrimcilerin basma kalıp düşüncelerini taşımaz. Aldığı psikiyatri eğitimi de sömürülenlerin ruh hallerini analiz etmesinde işe yarar… Hatta eğitimini sömürgenin psikolojisini anlamaya ve tedavi etmeye adar. 36 yaşında çok genç yaşta vefat eden Frantz Fonan’un ölümünden hemen önce yayınlanan Yeryüzünü Lanetlileri adlı kitabının son bölümü, bir vasiyet gibidir. İnsanlara seslenir. Sömürge toplumlarına, yapmaları gerekenleri öğütler.
Aşağıda bu öğütlerden kısa bir demet sunmak istiyorum. Pek çok kişinin aklında olan ama ifade edemediği düşünceleri dile getirmiş kendisi…
“…İnsana karşı bir cimrilik gösterisi bu yalnızca, yalnızca insana karşı cimriliğini ve et obur caniliğini göstermiştir Avrupa. Yani kardeşlerim, bu Avrupa’nın ayak izlerini izlemekten başka yapacağımız daha iyi şeyler olduğunu nasıl anlayamayız?
İnsandan söz etmeyi asla bırakmayan, tek kaygısının insan olduğunu iddia etmekten hiç bıkmayan bu Avrupa’nın her bir ruhsal zaferi için insanlığın ne acılar çektiğini artık biliyoruz.
…. Avrupa oyunu sonunda bitti, başka bir şey bulmalıyız. Avrupa’yı taklit etmediğimiz sürece, Avrupa düzeyine çıkma saplantısına takılıp kalmadığımız sürece bugün her şeyi yapabiliriz.
Avrupa bugün öyle delice, öyle soluksuz bir ivme kazandı ki, bütün denetimi ve aklını kaybederek baş döndürücü bir hızla dosdoğru uçuruma koşuyor. Tüm hızımızla ondan kurtulursak iyi ederiz. Ama gene de bir modele, plana ve örneklere gereksinim duyduğumuz çok açık. Bir çoğumuz için Avrupa modeli en esinlenici modeldir. Ama … böyle bir taklidin bizi yanlış yönlendirdiğini gördük. Avrupa’nın başarıları, Avrupa’nın teknolojisi ve Avrupa yaşam tarzları artık bizi etkilememeli, dengemizi bozmamalı.
Avrupa’yı taklit etmemeye karar verelim; beynimizi ve kaslarımızı yeni bir yönde birleştirelim. Avrupa’nın yaratamadığı bütünlüklü insanı biz yaratmaya çalışalım. Yüzyıl önce eski bir Avrupa sömürgesi Avrupa düzeyine çıkmaya karar verdi. O kadar başarılı oldu ki, Amerika Birleşik Devletleri bugün bir canavar haline geldi, Avrupa’nın kusurlarını, hastalığını, insanlık dışılığını korkunç boyutlara ulaştırdı. … Üçüncü bir Avrupa yaratmaktan başka yapacak işimiz yok mu?
Artık ondan korkmamız için bir neden yok, Avrupa’ya imrenmekten vazgeçelim. …
Hayır, kimseye yetişmek istemiyoruz. Yapmak istediğimiz şey şudur: Gece gündüz, her an her dakika insanın, her insanın yanında yürümek. Kervanın saflarını sıklaştırmak gerekir; çünkü kervanın arası açılırsa, her öbek ancak önündekini görür, insanlar artık birbirlerini tanıyamayacakları kadar, gitgide daha az karşılaşacakları, birbirileriyle gitgide daha az konuşacak kadar birbirlerinden ayrı düşerler.
...Afrika’yı yeni bir Avrupa’ya dönüştürmek istiyorsak Amerika’yı yeni bir Avrupa’ya dönüştürmek istiyorsak, o halde ülkelerimizin kaderini Avrupalılara emanet edelim. Onlar bizim en iyimizden daha iyi bir iş çıkarırlar. Ama insanlığın ileriye adım atmasını istiyorsak, insanlığı Avrupa’nın yerleştirdiğinden farklı bir düzeye götürmek istiyorsak, öncü olmamız gerekir.
Halkımızın beklentilerine yanıt vermek istiyorsak, Avrupa
dışında başka yerlere bakmamız gerekir.
… yeni bir başlangıç yapmalı, yeni bir düşünce tarzı geliştirmeli ve yeni bir insan yaratmaya çalışmalıyız”
Yararlanılan Kaynak
Fanon, Frantz (2016). Yeryüzünün Lanetlileri. Versus Yayınları. (300-308)